In gesprek met Hans Adriani

Voor ouderen worden tot 2030 288 duizend geschikte woningen gebouwd. Dat is althans de afspraak vanuit de Woontop. Maar hoe kom je van dat getal op papier naar uitvoering in de praktijk?

Adriani: “Als aanjaagteam Wonen, Welzijn en Zorg voor Ouderen pleiten wij ervoor dat een derde van de nieuw te bouwen woningen in de komende tien jaar bestemd is voor ouderen. Dit doen we vanuit de vraag: hoe kan de fysieke ruimte - een woning, woongebouw en woonomgeving – helpen om de grote, noodzakelijke transitie in de zorg, mogelijk te maken? Daarbij is het belangrijk dat we kijken naar wat nodig is. Nieuwe verpleeghuizen bouwen heeft geen nut, want als we zorg op de huidige manier willen blijven verlenen, zou op termijn één op de drie mensen in de zorg moeten werken. Dat is niet haalbaar. Daarom is het beter om te investeren in zorgzame woongemeenschappen waar bewoners elkaar kunnen ondersteunen. We moeten woningen bouwen die geschikt zijn voor alleenwonende ouderen. Bovendien zorgt één nieuwe seniorenwoning voor minimaal vijf verhuizingen in de keten, zodat ook starters op de woningmarkt meer kans hebben. Bouw je voor oud dan bouw je nooit fout! Ons team helpt provincies en gemeenten, woningcorporaties, beleggers en ontwikkelaars, zorginstellingen en zorgkantoren om te komen tot voldoende en passende woonzorgoplossingen voor ouderen in bestaande bouw en in nieuwbouw.”

Hoe kunnen er voldoende seniorenwoningen worden gebouwd op een voor gemeenten en projectontwikkelaars financieel aan trekkelijke manier?

“Het afgelopen jaar is intensief gewerkt aan zogenaamde woondeals, waarin overheden per regio hebben vastgelegd welk type woning in welke aantallen zal worden gebouwd. Dit betekent dat er nu specifieke doelen zijn voor het aantal ouderenwoningen per regio en gemeente. De volgende stap is dat we ruimte voor deze seniorenwoningen reserveren en dat we in overleg met woningcorporaties, zorginstellingen en investeerders de plannen verder uitwerken en realiseren. Hoewel voor investeerders en woningcorporaties zo’n investering soms minder geld oplevert, zijn er voldoende voorbeelden van geslaagde projecten die ook rendabel zijn. De bouw van zorgzame woongemeenschappen draagt bij aan de oplossing van een maatschappelijk vraagstuk en biedt de zekerheid van een langdurig rendement. Want we hebben de komende decennia nog heel wat ouderenwoningen nodig. De vergrijzing bereikt in 2040 een hoog niveau met naar schatting 4,8 miljoen 65-plussers in ons land. Dat is geen piek maar een plateau, want tot 2070 blijft het aantal ouderen hoog. En het overgrote deel daarvan zal, met de nodige hulp, zelfstandig blijven wonen.”

Bent u optimistisch over concrete plannen in het land? Iedere gemeente bekijkt uit eindelijk zelf wat ze kunnen en willen doen.

“Ja, voor een deel is dat zo. Maar in de woondeals staan duidelijke afspraken met woningcorporaties, marktpartijen, zorgaanbieders en burger- initiatieven om ervoor te zorgen dat ouderen geschikt kunnen wonen. We lopen al achter op de plannen, dus laten we nu lef tonen en in actie komen. Kijk met elkaar op de kaart, wijs nieuwe gebieden of bestaande plekken aan en leg het vast. Ik noem dat ‘van bod naar plot’. En ons advies aan gemeenten is om met name te kijken naar ruimte in bestaande buurten. Bouwen met en voor de buurt biedt een aantal voordelen, zoals minder kans op bezwaren en een zo groot mogelijke verhuisketen.”

Maar ontwikkelaars zeggen dat er geen vraag is naar seniorenwoningen en ouderen denken: ‘Ik wil wel verhuizen, maar waar kan ik naartoe? Ik blijf daarom maar hier en als het echt niet meer gaat, ga ik naar een ver pleeghuis.’ Hoe komen we hier met elkaar uit?

“Die plek in het verpleeghuis is niet vanzelfsprekend meer. Dat is de realiteit die we onder ogen moeten zien. We hebben over vijftien jaar zo’n 600 duizend mensen met dementie en maar 130 duizend verpleeghuisplekken. En dan zijn er natuurlijk ook mensen die om een andere reden zorg nodig hebben. Dat is dus bij lange na niet voldoende. Onze missie is dan ook om woonvormen te realiseren waar je, ook als je ouder wordt, zelf en samen kunt wonen en zelf en samen kunt zorgen. Hiervoor wil je bij voorkeur een woonmix met de welzijnscomponent. In een vitale zorgzame gemeenschap wonen mensen bij elkaar waarvan ongeveer dertig procent een zorgvraag heeft en zeventig procent niet. Verschillende typen woningen voor diverse leeftijden, gecombineerd met gemeenschappelijke ontmoetingsruimten en vaste thuiszorgteams, bieden een duurzaam alternatief. Hier kunnen ouderen tot het einde van hun leven zelfstandig blijven wonen terwijl ze ondersteuning kunnen krijgen voor die zaken die ze niet zelf en samen kunnen oplossen. De eerste stappen om dit te realiseren zijn inmiddels gezet. Ook zijn er initiatieven waar – door woningen te splitsen – mensen met elkaar, maar toch met de nodige privacy in één huis wonen.”

Afspraken Woontop

Tijdens de Woontop die eind vorig jaar (2024) plaatsvond, maakte woonminister Mona Keijzer (BBB), gemeenten, bouwers en andere betrokken partijen – waaronder Vereniging Eigen Huis – ambitieuze afspraken om de woningnood aan te pakken. Dit staat er in de Woondeals (2025): 100 duizend woningen per jaar, waarvan twee derde betaalbaar (< €405.000) plaatsen van een mantelzorgwoning op eigen grond wordt vergunningsvrij Circa 288.000 woningen worden gebouwd voor ouderen waarvan • 153.000 nultredenwoningen • 94.000 geclusterde woningen • 41.000 zorg-geschikte woningen.